GS. PTS. Nguyễn Công Khanh 

Để đánh giá và theo dõi sự phát triển cơ thể trẻ em, không thể chỉ căn cứ vào sự phát triển về thể chất, mà còn phải xem xét sự phát triển về tâm thần – vận động. 

Sự phát triển tâm thần – vận động của trẻ em diễn biến song song với sự trưởng thành của hệ thần kinh trung ương và có thể nói chung. Qúa trình phát triển tâm thần – vận động ở trẻ em rất nhanh, từ lúc mới ra đời chỉ có một số phản xạ bẩm sinh như bú, mút, nuốt đến lúc có thể đáp ứng được và hiểu biết dần dần với môi trường xung quanh. 

Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển tâm thần -vận động, nhất là: 

Sự hoàn thiện và phát triển của não. Sự toàn vẹn của 5 giác quan: nghe, nhìn, ngửi, nếm, sờ mó. Sự giáo dục của môi trường gia đình, xã hội Để đánh giá sự phát triển, cần xem xét sự phát triển về vận động, sự phối hợp động tác, khả năng nghe và nói, sự phát triển nhận thức xã hội. Nghiệm pháp Denver được sử dụng rộng rãi hiện nay để đánh giá phát triển tâm thần của trẻ em.

PHÁT TRIỂN TÂM THẦN – VẬN ĐỘNG Ở TRẺ DƯỚI 1 TUỔI

Trẻ sơ sinh và dưới 1 tháng 

Ngay sau khi đẻ, các giác quan đã hoạt động và có một số phản xạ quan trọng: bú, mút, nuốt, nắm bàn tay, phản xạ Môro. 

Đặt trẻ mới đẻ ở tư thế nằm ngửa đầu gối và khuỷu tay gấp cong, hông gấp và dán ra ngoài. 

Tư thế nằm sấp chậu hông dô cao, đầu gối gấp dưới bụng. Đặt trẻ ở tư thế treo ngang bụng thì đầu rủ hoàn toàn. Khi thức trẻ có những vận động tự phát. 

Lúc 3 tuần tuổi, trẻ có thể theo dõi vận động bằng mắt. Trong tháng đầu trẻ còn hiện tượng lác mắt sinh lí. Trẻ 2 tháng 

Từ 4-6 tuần tuổi trẻ biết mìm cười, hóng chuyện khi được nói chuyện; mắt biết nhìn theo vật sáng di động. 

Ở tư thế nằm sấp, trẻ có thể ngẩng được đầu tùng lúc, khung chậu duối rộng, hông duỗi gần hoàn toàn. 

Khi ngủ ở tư thế nằm sấp, khung chậu nhô cao, gối gấp dưới bụng giống như thời kì sơ sinh. Trẻ 3 tháng 

Trẻ ham thích hoàn cảnh xung quanh. Khi thức, biết đưa mắt tìm nguồn tiếng động, vật di động. 

Trẻ biết lẫy từ ngửa sang nghiêng. Ở tư thế nằm sấp trẻ nhấc cằm khỏi mặt giường.. Trẻ 4 – 5 tháng 

Ở tuổi này trẻ rất nhanh nhẹn, thích cười đùa với người xung quanh, thích chơi các đồ chơi. 

Về vận động, trẻ. Có những vận động hữu ý ở tay, chân, Trẻ lấy từ ngửa sang sấp lúc 4 tháng và lấy từ sấp sang ngửa lúc 5 tháng. 

Ở tư thế nằm sấp, trẻ ngẩng đầu cao được một lúc, thích vùng vẫy chân. Khi nắm tay kéo trẻ khỏi mặt giường, trẻ sử dụng bắp có giữ đầu thẳng. 

Có thể kiểm tra khả năng nghe bằng cách gây tiếng động phía sau đầu, trẻ quay đầu về hướng có tiếng động. Trẻ 6 – 9 tháng 

Lúc 6 tháng, trẻ biết lạ, quen, bập bẹ hai âm thanh rõ ràng, biết bắt chước mẹ. Trẻ có thể ngồi vững, nắm và cầm đồ chơi bằng lòng bàn tay. 

Lúc 7 tháng, trẻ rất nhanh nhẹn, quan tâm đến đồ chơi, biết giơ tay khi được người khác định bế lên. Trẻ có thể tự cầm bánh đưa vào miệng để ăn. 

Lúc 8 tháng, trẻ có thể lăn mình để di chuyển ra chỗ khác. Trẻ có thể chuyển đồ vật từ tay này sang tay khác, có thể nhặt một đồ chơi, rồi bỏ đồ chơi này để nhặt đồ chơi khác. 

Lúc 9 tháng, trẻ có cảm xúc vui mừng, sợ hãi, hiểu được lời nói đơn giản, có thể bò bằng bàn tay và đầu gối, rồi bờ bằng bàn tay và bàn chân. 

Nhờ khả năng bò, trẻ có thể di chuyển rộng ra xung quanh, “thế giới” của trẻ càng mở rộng, trẻ phát hiện được nhiều điều mới, cả trí tuệ và nhận biết về xã hội phát triển. 

Lúc này trẻ ngồi vững, trườn ra phía trước để nhặt đồ vật, mỗi tay có thể cầm một vật. Kỹ năng này chứng tỏ trẻ có thể phối hợp động tác tốt, có thể tập trung vào một vật, trong khi vẫn cầm vật khác. 

Trẻ 10 – 12 tháng 

Trẻ biết tập nói, hiểu được một số lời nói, biết vẫy tạm biệt người khác, nói được một vài từ đơn giản. 

Trẻ đứng vững, có thể bước đi nếu có người đó. Lúc 10 tháng trẻ có thể đứng lên khi vịn vào thành chắn. 

Lúc 12 tháng trẻ có thể đi được vài bước không cần người đó. Khi đi, trẻ gio hai tay ra phía trước để lấy thăng bằng. 

| Trẻ có thể sử dụng ngón tay dễ dàng. Trẻ có thể nhặt một vật tròn bằng đầu ngón tay cái và ngón tay trỏ. Đó là một phát triển rất quan trọng. Trẻ có thể cầm chén uống nước nếu được giúp đỡ. PHÁT TRIỂN TÂM THẦN – VẬN ĐỘNG Ở TRẺ 1 – 3 TUỔI Trẻ 1 – 2 tuổi 

Trong năm thứ hai, trẻ di chuyển ra xung quanh dễ dàng hơn. 

Trẻ mở rộng quan hệ với nhiều người; sự phát triển về xã hội nhanh, trẻ thích chơi với trẻ khác. 

Lời nói phát triển.

Trẻ đi vững, kiểm soát được vận động cơ thể. Lúc 13 tháng trẻ có thể nắm được bút chì để vạch trên giấy. 

Lúc 15 tháng trẻ thích bắt chước người xung quanh, có thể cầm cốc nước uống rồi đặt xuống. Trẻ có thể bò lên cầu thang. 

Lúc 18 tháng trẻ có thể chỉ các phần cơ thể khi hỏi trẻ. Trẻ có thể đứng lên, ngồi xuống một mình. Trẻ có thể xếp hình tháp bằng các khối vuông. Trẻ 3 tuổi 

Lời nói phát triển nhanh, khả năng tiếp thu tốt, trẻ có thể học thuộc được bài hát ngắn. 

Trẻ đi nhanh, vượt qua được bậc cửa, chạy nhanh. Vận động bàn tay tinh vi hơn, nhịp nhàng, tập múa, trẻ có thể làm được một số việc tự phục vụ mình, xúc cơm, cài cúc áo, đi tất, vv. PHÁT TRIỂN TÂM THẦN – VẬN ĐỘNG Ở TRẺ 4 – 6 TUỔI 

Tâm thần phát triển nhanh, tiếng nói phát triển mạnh, trẻ học được bài hát dài. Trẻ thích tìm hiểu xung quanh, có khả năng phân tích, tổng hợp. Trẻ phát triển đặc điểm tâm sinh lí, giới tính. 

| Vận động bàn tay tinh vi, biết tập vẽ, tập viết, lúc 6 tuổi bắt đầu đi học. 

Tóm lại, sự phát triển tâm thần • vận động của trẻ em trong những * năm đầu rất nhanh. Trên đây chỉ nêu lên một số biểu hiện để có thể đánh giá 

sự phát triển trẻ em. Sự phát triển tâm thần – vận động có thể nhanh và phong phú, toàn diện hơn nếu được sự giáo dục đầy đủ của gia đình, của các cô nuôi dạy trẻ.